کاوش موضوع خوارج
صفحه اصلی
خوارج
خوارج (عربی: الخوارج؛ با واژهٔ مفرد عربی: خارجی) که شُراة (عربی: الشراة) نیز نامیده می‌شوند، فرقه‌ای اسلامی بودند که در طول نخستین جنگ داخلی مسلمانان (۶۵۶–۶۶۱) تشکیل داده شد. نخستین خوارج از طرفداران علی بن ابی‌طالب بودند که علیه پذیرش مذاکرات حکمیت برای حل‌وفصل مناقشه با رقیبش، معاویه، در نبرد صفین در سال ۶۵۷ میلادی شورش کردند. آن‌ها عقیده داشتند که «هیچ حکمی جز حکم خداوند نیست» که شعارشان شد و اینکه با شورشیانی چون معاویه باید بر اساس دستورات قرآنی جنگید و بر آن‌ها غلبه کرد. علی خوارج را در نبرد نهروان در سال ۶۵۷ شکست داد، اما قیام آن‌ها همچنان ادامه یافت. علی در سال ۶۶۱ به‌دست یک خوارج که به دنبال انتقام نهروان بود کشته شد.
پس از اینکه معاویه در سال ۶۶۱ خلافت اموی را تأسیس کرد، والیان او خوارج را تحت کنترل داشتند. خلأ قدرت ناشی از دومین جنگ داخلی مسلمانان (۶۸۰–۶۹۲) باعث شد تا شورش ضد حکومتی خوارج از سر گرفته شود و گروه‌های خوارج، ازارقه و نجدات، مناطق وسیعی در ایران و عربستان را تحت کنترل درآورند. اختلافات درونی و عدم یکپارچگی به میزان قابل توجهی باعث تضعیف آن‌ها شد و در سال ۶۹۶–۶۹۹ از بنی امیه شکست خوردند. در دههٔ ۷۴۰، شورش‌های گستردهٔ خوارج در سراسر خلافت آغاز شد، اما در نهایت تمام آن‌ها سرکوب شدند. اگرچه شورش‌های خوارج تا دورهٔ عباسی (۷۵۰–۱۲۵۸) ادامه یافت، اما جنگ‌طلب‌ترین گروه‌های خوارج به تدریج از بین رفتند و اباضیه که غیرکنشگر بود، جایگزین آن‌ها شد که تا به امروز در عمان و برخی مناطق شمال آفریقا زنده مانده‌اند. اما اباضیه هرگونه ارتباط با خوارج از دومین جنگ داخلی مسلمانان و پس از آن را رد کرده و آن‌ها را به‌عنوان افرادی افراطی نکوهیده‌اند.
خوارج بر این باور بودند که هر مسلمانی، صرف نظر از تبار و قومیتش، شایستگی ایفای نقش خلافت را داراست، مشروط بر اینکه از نظر اخلاقی بی عیب و خطا باشد. این وظیفه به‌دست مسلمانان بود که علیه خلفای گناهکار قیام کرده و آن‌ها را از قدرت خلع کنند. اکثر گروه‌های خوارج مسلمانانی را که مرتکب گناه کبیره شده‌اند، کافر می‌دانستند و ستیزه‌جوترین آن‌ها قتل این کافران را مشروع اعلام می‌کردند، مگر اینکه توبه کنند. بسیاری از خوارج سخنوران و شاعران ماهری بودند و مضمون اصلی اشعار آن‌ها تقوا و شهادت بود. خوارج قرون ۸ و ۹ در مناظره‌های دینی شرکت می‌کردند و در جریان اصلی الهیات اسلامی نقش داشتند.
آنچه دربارهٔ تاریخ و عقاید خوارج شناخته شده، از نویسندگان غیرخوارج قرن نهم و دهم نشأت می‌گیرد که نسبت به این فرقه دشمنی می‌کنند. نبود گونهٔ خوارج از تاریخ آن‌ها، کشف انگیزه‌های واقعی آن‌ها را دشوار کرده‌است. منابع تاریخی سنتی و نیز جریان اصلی مسلمانان، خوارج را افراط‌گرایان مذهبی می‌دانند که جامعهٔ مسلمانان را ترک کرده‌اند. بسیاری از گروه‌های افراطی مسلمان مدرن به‌دلیل ایدئولوژی رادیکال و ستیزه‌جویانه‌شان با خوارج مقایسه شده‌اند. از سوی دیگر، برخی از مورخان مدرنِ عرب بر گرایش‌های برابری‌طلبانه و پیش‌دموکراتیک خوارج تأکید کرده‌اند. مورخان مدرن و دانشگاهی عموماً در انتساب پدیدهٔ خوارج به انگیزه‌های صرفاً مذهبی، عوامل اقتصادی یا چالش بادیه‌نشینان برای ایجاد یک دولت سازمان‌یافته، اختلاف نظر دارند و برخی روایت مرسوم این جنبش که می‌گوید در صفین آغاز شده را رد می‌کنند.
خوارج عقایدشان شباهت زیادی با گروه تروریستی داعش دارد.... بیشتر در ویکی پدیا
